แทงเอี่ยน (ล่าปลาไหล สไตล์อีสาน)

แทงเอี่ยน (ล่าปลาไหล สไตล์อีสาน)
Thai E-San Eel hunter



ในฤดูแล้งนั้น ส่วนใหญ่ของภาคอีสาน น้ำในสระน้ำ บ่อ หนอง คลอง บึงมักแห้งขอด...
บ้างก็วิดบ่อ เพื่อลอกบ่อและจับปลาอย่างน้อยปีละครั้ง เมื่อน้ำแห้งแล้ว ปลาส่วนใหญ่มักถูกจับจากบ่อ
มีบางชนิดและบางตัวที่มีความเก๋า เช่นปลาช่อน (ปลาค่อ) เอาตัวรอดได้ โดยการมุดลงไปหลบในโคลนตม
และจำศีลหลบอยู่ในตม รอวันที่น้ำครั้งใหม่มาถึง ค่อยโผล่ออกมาให้เราเห็นกัน ซึ่งผมเองก็เคยโดนคนเฒ่า
คนแก่หลอกเมื่อครั้งเป็นเด็กว่า เจ้าปลาช่อน หัวโต (ปลาค่อขี้จ่อย หัวโปๆ) มันเพิ่งตกลงมาจากฟ้า พร้อมฝน..

เมื่อไม่มีน้ำและไม่มีปลาเหลืออยู่อีกแล้ว ชีวิตที่ต้องดำเนินต่อไป ทำให้คนอีสานแบบเรา
คิดค้นวิธีหากินเลี้ยงปากเลี้ยงท้อง เป็นภูมิปัญญาชาวบ้านประจำท้องถิ่นที่สืบทอดกันมา ที่ใครโชคดี เสาะหา ฝึกฝน
ก็จะได้วิชาชีพติดตัวเพื่อเลี้ยงชีพให้อยู่รอดต่อไป มีความสุขตามอัตภาพแบบพอเพียง

แทงเอี่ยน (ล่าปลาไหล สไตล์อีสาน) คือ หนึ่งในวิชาชีพเพื่อหากินเลี้ยงปากท้องของคนอีสานเราอย่างหนึ่ง
เป็นวิธีการหาปลาไหล (เอี่ยน) ที่หลบอยู่ในรูหรือลอยแบบตามสบายๆ ใต้ตม ที่กำลังจะแห้งขอด
โดยการใช้เหล็กตรงๆ ที่ปลายผ่าเป็นสองซีก มีคันจับและข้อต่อเป็นไม้ แทงลงไปให้ถูกปลาไหลที่หลบอยู่นั้น

ง๊กไม้ทัน คันไม้ต้อง (คันจับทำจากไม้พุทรา ไม้ข้อต่อทำจากไม้กระท้อน) คือ สุดยอดของ “แหลม” เหล็กตรงๆ ที่ตรงกลางผ่าเป็นง่ามสองซีก ใช้เป็นอุปกรณ์สำหรับใช้แทงเอี่ยน ล่าปลาไหลใต้โคลน ที่แห้งขอด สไตล์คนอีสาน

พ่อแล่ ของผม ได้เล่าให้ฟังว่า การแทงเอี่ยน เป็นวิธีหากินของผู้ชายอีสานบางคนเท่านั้น มีน้อยคนที่สามารถทำได้
ท่านรู้วิธีนี้ จากการไปฝึกแทงเอี่ยนให้ชำนาญ จาก ลุงทึง คุ้มบ้านน้อย ที่ท่านนับถือว่า เป็นครูคนแรกผู้ถ่ายทอดวิชา
การแทงเอี่ยน ล่าปลาไหลด้วยเหล็กตรงๆ นี้ให้ท่าน

ท่านสนใจ ว่าทำได้อย่างไร? และตั้งใจที่จะหาโอกาสฝึกให้สำเร็จ แต่ปัญหาก็อยู่ที่ว่า จะหา “แหลม” มาจากไหน?
โอกาสของท่านมาถึง เมื่อน้ามัย น้าชายที่รักของผม ท่านได้ซื้อ “แหลม” ที่เซียนแทงเอี่ยนท่านหนึ่ง เบื่อและหาว่า
มันเป็นของซวย แทงเอี่ยนตัวใหญ่ๆ ไม่อยู่ จึงขายให้น้ามัยมาใช้ต่อ ในราคา 200 บาท (เมื่อครั้งเงินสลึง 25 สตางค์)
ยังใช้ได้อยู่ 

 “แหลม” อันแรก ที่พ่อใช้จึงได้มาจากน้ามัย ท่านจึงได้แทงเอี่ยน (ล่าปลาไหลใต้ตม ด้วยเหล็กตรงๆ สองซีก)สมใจ
แรกๆ ท่านก็ยังไม่ชำนาญ แต่ก็ฝึกแทงเอี่ยนอยู่เรื่อยๆ กับพี่น้อง เพื่อนฝูงที่ชำนาญ ตามบ่อ หนอง คลองบึงที่แห้งขอด

เวลาบ่ายโมง ถึงบ่ายสามโมงกว่า คือ ช่วงเวลาที่เหมาะที่สุดของการไปแทงเอี่ยน (ล่าปลาไหล) ของนักล่าปลาไหล
จำได้ว่า เมื่อเป็นเด็ก ผมกับน้องชาย ชอบตามไปดูพ่อแทงเอี่ยนอยู่บ่อยๆ ถ้าท่านไปคนเดียว แต่ก็ต้องอดทุกที
ถ้าท่านไปแทงเอี่ยนกับเพื่อนๆ พี่น้อง ที่หนองเหมือด หรือที่ไกลๆ ต้องขี่จักรยานไป และอากาศมันค่อนข้างร้อนที่สุด

เอี่ยนตัวใหญ่ที่สุด ที่ท่านเคยแทงได้และภูมิใจทุกครั้งที่เล่าให้ฟังผมฟัง คือ เอี่ยน(ปลาไหล) ขนาด 9 ขีด ของพ่อเฒ่า คำศรี
ที่มาขอซื้อต่อจากพ่อ ที่สามารถแทงเจ้าเบิ้ม ปลาไหลตัวใหญ่สุดๆ ขนาดเท่าต้นขา ยาวประมาณหนึ่งฟุตได้อยู่หมัด
ในราคา หกสิบบาท (สมัยนั้น)
เจ้าเบิ้ม เก้าขีดนี้ ทีแรก พ่อเฒ่าคำศรี แทงได้ก่อน... เพื่อนๆ พี่น้อง ที่มาด้วยกัน ก็ถามว่า จะให้ช่วย (ซ่อยซ้อน)ไหม?
ท่านว่าไม่เป็นไร จะจัดการคนเดียวให้อยู่หมัดให้ได้? สุดท้าย เจ้าเบิ้มก็ขาด(หลุด) รอดไปได้....
สักพัก ลุงเตียง ก็ใช้เหล็กแทงเสียบ เจ้าเบิ้มที่หลุดรอดมาได้อีกครั้ง ทุกคนก็ล้วนถามเป็นเสียงเดียวว่า จะให้ช่วยไหม?
ท่านก็บอกว่า ไม่เป็นไรหรอก ข้อยเอาอยู่ คนเดียวก็พอ..สุดท้าย เจ้าเบิ้ม เก้าขีดก็รอดได้อีกครั้ง..
ทั้งกลุ่มก็ต่างช่วยกันแทงอีกครู่ใหญ่ ...
ท้ายสุด พ่อก็ต้องตะลึง เมื่อ “แหลม” ของท่าน แทงลงไปใต้โคลนตมของหนองเหมือด ดังซ๊วกๆ และติดหนึบในมือ
พ่อบอกว่า แทงโดนเจ้าเบิ้ม  ทุกคนบอกว่า ให้ช่วยไหม?
ท่านบอกว่า ไม่เป็นไร เพราะ ท่านโชคดีมาก แทงเจ้าเบิ้ม เก้าขีดแบบเต็มๆ โดนตรงท้ายทอยมันพอดี
เมื่อท่านใช้มือขุดลงไปในโคลนแล้ว ก็คว้าเจ้าเบิ้มเก้าขีด ขึ้นมาโชว์ทุกคนด้วยความดีใจ

วันนี้ ผมมาเยี่ยมท่านในโอกาสวันหยุด เที่ยวทุ่งนาและดูบ้านนาที่เลี้ยงไก่ดำภูพาน 1 , ไก่ชนและเป็ดเทศพันธุ์ดีไว้
ตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง พ่ออายุ 60 ปีแล้ว แต่ยังหนุ่มแน่น เป็นฮีโร่ในใจสำหรับผมเสมอ
จับแหลมอันที่สองของท่าน มาแทงเอี่ยน ล่าปลาไหลเพื่อสอนวิชา และเล่าเรื่องราวเหล่านี้ให้ผมฟัง

ที่เห็นในคลิปนี้ เรียกว่า แทงซ่าว (แทงไปแบบสุ่มๆ) เพราะโคลนยังเปียกอยู่ ปลาไหลลอยไปมาอยู่ในตมแบบไม่มีรู
แต่เมื่อโคลนแห้งเกือบสนิทแล้ว ปลาไหลจำต้องอยู่ในรูของตัวเอง จึงทำให้พวกมันต้อง “แลดหาง” ซึ่งทำให้เรา
หาที่อยู่ของมันได้ง่ายขึ้น ด้วยการดูจากปากรูปลาไหล(เอี่ยน) ที่พวกมันมา “แลดหาง” กลับตัวที่ปากรูได้ง่ายขึ้น
วันนี้ พ่อได้หกตัว ตัวสุดท้ายที่เห็นในคลิปนี้ ขนาดประมาณ 3 ขีด


เมื่อพวกเราหาที่ “แลดหาง” ปากรูปลาไหลได้เจอแล้ว ก็ให้ใช้ “แหลม” แทงไปรอบปากรูของพวกมัน
ประมาณ 1 ฟุต ในลักษณะแปดทิศ เพื่อหาตำแหน่งของมัน ซึ่งพวกมันจะลอยไปข้างหน้าหรือถอยหลัง
ไปมาจนกว่าพวกเราจะแทงถูกตัวของปลาไหล

การแทงเอี่ยน (ล่าปลาไหลด้วยเหล็กตรงๆ) นั้น ที่ยากสุดคือ เวลาที่เราจะเอาเจ้าปลาไหลขึ้นจากหลุม
เพราะมือข้างหนึ่งต้องจับ “ง๊ก” ด้ามจับของแหลมไว้ โดยกดไว้แน่นๆ ส่วนมืออีกข้างหนึ่ง
ต้องขุดเป็นหลุมลงไปหาเจ้าปลาไหลที่ถูกแหลมแทงทับไว้ และคอยระวังอย่างที่สุด เมื่อต้องกดตัวปลาไหล
ให้แนบกับซีกของแหลมด้วย ไม่งั้นมันจะหลุดไปได้